«کوته مقاله»
عنوان : ضرب المثلهایی از جنس مخالفت با اهل بیت علیهم السلام
هر یک از ما بارها و بارها شنیده ایم و شاید زبانی و یا قلبی معتقد نیز شده باشیم که سیرهٔ اهل بیت علیهم السلام بهترین و موفق ترین راه دست یابی به رضای الهی و کمال است . اما سوال اینجاست که آیا تاکنون به این شنیده و یا اعتقادمان نیز عمل کرده ایم؟
در این قسمت می خواهیم پیرامون یکی از ضرب المثل هایی که مستقیما ازدرمخالفت با سیره معصومین وارد شده است آشنا شویم.
پیش از آن باید بدانیم که ضرب المثل ها جملاتی گاه آهنگین هستند و `کلامی کوتاه و کلیشه‌ای برای بیان معنایی عمیق که میان مردم مشهور است`.(۱)
آیا به مثل ها باید همیشه عمل نمود ؟ پاسخ عموم اینست که این اتفاق ها بارها تجربه شده و بر اساس این تجربیات اهمیت یافته اند . البته ما نیز منکر آن نیستیم که برخی از این گفته ها سودمند هستند ، اما برخی نیز مهلکند .
«چراغی که به خانه رواست ، به مسجد حرام است»
مطمئنا در طول زندگی بارها و بارها این جمله را شنیده ایم و البته شاید هم بارها از آن استفاده کرده ایم . در این جلسه می خواهیم بررسی نماییم که این مثل از جمله مثل هایی ست که باید بدان عمل نمود و یا باید آن را به دست فراموشی سپرد .
بهتر است ابتدا در معنای این جمله تأمل نماییم.
معنای ظاهری و باطنی این جمله فرق چندانی با یکدیگر ندارد و این است که :
« اگر خودت به چیزی نیازمندی ، از بخشش آن به دیگران خود داری کن.»
احتمالا اکنون می گویید این کلام بسیار بجا ست . اما ما برای بجا بودن یا نبودن سخن ها و اعمال ملاک مهمتر و قویتری داریم به نام سیره معصومین. می خواهیم ببینیم حضرات معصومین علیهم السلام تا چه اندازه در سیره خود چنین عمل می نمودند .
ماجرای اول :
کمبود غذایی، بسیاری را درمانده کرده بود شخصی به محضر پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آمد و گفت: “بسیار گرسنه ام، و دستم به جایی نمی رسد مرا سیر کنید”.
پیامبر صلی اللَّه علیه و آله شخصی را به حجره های همسرانش فرستاد، تا غذایی بیابد و بیاورد، او رفت و با دست خالی بازگشت، زیرا غذایی نیافت، شب فرارسید، حضرت علی علیه السلام آن فقیر گرسنه را به خانه خود برد، در خانه جز مقدار اندکی غذا برای کودکان خود غذایی نبود، ماجرا را به فاطمه زهرا علیهاالسلام گفت، بنابراین شد که طبق سفارش حضرت علی علیه السلام چراغ خانه را خاموش کنند و همان مقدار اندک غذا را نزد مهمان فقیر بگذارند، و خود در تاریکی در کنار سفره، دهان خود را تکان دهند تا فقیر گمان کند که آنها همراه او غذا می خورند، همین کار را کردند، فقیر از آن غذا خورد و سیر شد، در حالی که گمان می کرد، علی علیه السلام و همسر و کودکان او نیز غذا می خورند، آن شب علی علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام و کودکانشان، گرسنه خوابیدند، صبح به حضور پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آمدند، پیامبر صلی اللَّه علیه و آله نگاهی به چهره آنها که نشانگر گرسنگی آنها بود، کرد و لبخند زد و آنگاه این آیه (۹ حشر را که در شأن آنها نازل شده بود) را تلاوت فرمودند:
“و یؤثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه”؛
آنان، تهی دستان را بر خود مقدم می دارند هر چند که خود به شدت، تهی دست باشند.(۲)
ماجرای دوم:
عرب تازه مسلمانی در مسجد مدینه از مردم کمک خواست، پیامبر صلی الله علیه وآله به اصحاب خود نگریست، سلمان فارسی برخاست تا نیاز آن مرد را برطرف سازد، هر جا رفت با دست خالی برگشت. با ناامیدی به طرف مسجد می آمد که چشمش به منزل حضرت زهرا علیهاالسلام افتاد، با خود گفت: فاطمه سر چشمه نیکوکاری است، لذا درب خانه را کوبید و داستان مرد عرب را شرح داد. حضرت زهراء علیهاالسلام فرمود: ای سلمان! سوگند به خداوندی که حضرت محمد صلی الله علیه وآله را به پیامبری برگزید، سه روز است که غذا نخورده ایم و فرزندانم حسن و حسین علیهما السلام از شدت گرسنگی بی قراری می کردند و خسته و مانده به خواب رفته اند. اما من، نیکی و نیکوکاری را که در خانه مرا کوبیده است، رد نمی کنم آنگاه پیراهن خود را به سلمان داد تا در مغازه شمعون یهودی گرو گذاشته، مقداری خرما و جو قرض بگیرد. سلمان فارسی می گوید: پس از دریافت جو و خرما به طرف منزل حضرت فاطمه علیهاالسلام آمدم و گفتم: دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله! مقداری از این غذاها را برای فرزندان گرسنه ات بردار. پاسخ داد. ای سلمان! این کار را فقط برای خدای بزرگ انجام دادیم و هرگز از آن چیزی بر نمی داریم.(۳)
از این دست روایات بیشمار است ؛ چون ماجرای امام علی علیه السلام و مقداد و بخشش های حضرت امام حسن مجتبی و دیگر معصومین علیهم السلام ، که ما برای اختصار تنها به دو مورد اشاره نمودیم.
با توجه به آنچه مطالعه فرمودید کاملا واضح است که حضرات معصومین بر خلاف این مثل عمل می نمودند و از آنچه به خانهٔ شان روا بود انفاق می کردند .
باید در نظر داشت که در قرآن نیز بهترین نوع انفاق بخشش از محبوبترین مال معرفی شده است.
امید بتوانیم با عمل به سیره معصومین علیهم السلام محبین و شیعیان واقعی آنان باشیم.
پینوشت :
۱- فرهنگ عمید ، مدخل مثل.
۲- مجمع البیان، ج ۹، ص ۲۶۰.
۳- بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۷۳.
◀باز نشر «کوته مقاله» ها باذکر نام نویسنده و منبع بلامانع است. از شما که در ترویج مفاهیم اهل بیت علیهم السلام ما را یاری می نمایید ، سپاسگزاریم.
