توّلی،تبّری و احیاء دین

توّلی،تبّری و احیاء دینتولی

سیر در زمین و مشی در عرصه مناسبات و معاملات عالم مُلکی هر فرهنگ و تمدنی را با هر رتبه از توانایی و ارجمندی، مستعد تأثیرپذیری، اختلاط، امتزاج و بالاخره و التقاط می کند؛ چنان که، عموم فرهنگ ها و تمدن ها با فاصله گرفتن از کانون اصلی و منشأ و مبدأ، پذیرای دگرگونی شدند.

پیام و آیین عموم انبیای عظام الهی(ع) نیز از این قاعده مستثنی نبوده تا آن جا که گستردگی و ژرفای اختلاط حق و باطل و نفوذ عوامل برخاسته از گونه های مختلف شرک و کفر و نفاق، دفتر عهد آن برگزیدگان خداوند را بست تا آن که عهد پیامبر آخرالزمان(ص) رسید.

اعلام جریان امامت و انتصاب آسمانی علی و اولاد علی(ع) به عنوان شارح، مفسر، مبین و مجری احکام الهی و شریعت محمدی(ص)، اگر چه موجب نومیدی کفار شد و امید کسانی را که منتظر رحلت نبی اکرم(ص) بودند، بدل به یأس ساخت لیکن، رخنه نفاق و شرک با دلالگی ابلیس، بروز گونه ای اختلاط و امتزاج حق و باطل را ـ خارج از مسیر امامت ـ سبب شد چنان که مسلمانان نیز ـ چونان امم پیشین ـ مبتلای فرقه ها شدند و ظهور مذاهب گوناگون را به تجربه نشستند.

بیم اختلاط و امتزاج که لاجرم دور شدن و انحراف از کانون اصلی را سبب می شود در خود امکان التقاط فرهنگی و مادی را دارد از همین رو عموم فرهنگ ها و تمدن ها ـ از جمله مسلمانان ـ همواره نیازمند انجام اصلاحات و در مقاطعی مهم و حساس، محتاج احیاگری اند. اصلاح گری، باعث حذف شاخ و برگ های اضافی و پیراستن پیکره و اندام حیات فرهنگی و مدنی مسلمانان از گیاهان هرز و اعوجاج هاست البته، مشروط به آن که در سوگیری اصلی و سیر در جاده مستقیم خدشه وارد نشده باشد. حیات و حضور امامان معصوم(ع) در میان مردم به عنوان مبین و مجری احکام ـ به شرط مبسوط الید بودن امام ـ همه امور و معاملات مردم را در مسیر مستقیم و حقّ سوق می دهد و هماره سبب اصلاح امور به نحو شایسته می شود.

انحراف مسیر خلافت و جانشینی پیامبر(ص) و پس از آن شهادت امام علی(ع)، چنان وضعی را در دهه های اول پس از بعثت به وجود آورد که بزرگ مردی چون حضرت امام حسین(ع)، ناگزیر به قیام و برافراشتن پرچم احیای دین و بازگرداندن قافله امت به مسیر اصلی و حقیقی شد و برای نیل به این مقصد، هزینه سنگینی را نیز پذیرا گشت. و اگر چنین نشده بود، اسلام برای همیشه در جاده شرک و نفاق می رفت تا در برهوت کفر برای همیشه مستحیل و مضمحل شود. از این جا، محرم و عاشورا، هماره یادآور احیای دین توسط امام حسین(ع) و ضرورت اصلاحات مبتنی بر شریعت محمدی و سنت ائمه دین(ص) و اصل امامت است. مراجعه به آموزه های دینی و روایات ما را متذکر این معنا می شود که: «اصلاح گری»، مشروط و منوط به:

۱. پیراستن ساحت های اعتقادی، فرهنگی و عملی مسلمین از شائبه ها، با تمسک به منابع دینی از مجرای اجتهاد و فقهای عالی مقام و محققان تابع اهل بیت(ع)؛

۲. تمسک به فروع دین و به ویژه دو سنت امر به معروف و نهی از منکر، و حج؛

۳. پاسداشت ایامی ویژه چون محرم و عاشورا؛

۴. احیای فرهنگ انتظار در میان عموم مسلمین؛ است.

تا در این صورت دین و شریعت اسلام:

۱. از فرو غلتیدن در انحراف، اعوجاج و التقاط در امان بماند؛

۲. مسلمانان و مؤمنان تکلیف خویش را در همه وجوه به جا آورده باشند؛

۳. زمینه و بستر ظهور احیاگر بزرگ و مصلح کل فراهم شود.

مراجعه به همه آنچه که از مجرای پاسداشت «فرهنگ عاشورا» و «فرهنگ مهدوی» سبب اصلاح گری و احیاگری می شود، این معنی را متبادر به ذهن می کند که انجام این امر مهم، بستگی تام به حیات اصل «تولّی و تبرّی» دارد.

از گذشته تا به امروز؛ غفلت از این اصل، بدفهمی معانی حقیقی آن، و تفسیر خودساخته و خودکامانه از آن باعث شده تا زمینه های انحراف فراهم آید؛ چنان که در نقطه عطفی خاص، برای بازگرداندن کاروان دین و دینداران از جاده انحرافی، مردانی چون حضرت حسین بن علی(ع)، تمام قد و با شمشیر آخته در ظهری داغ ایستادند و جان خود و بهترین و برگزیده ترین افرادشان را فدا کردند.

در هنگام نزول آیات «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم»، امروز کافران از دین شما نومید شدند…»۱

و در هنگامه غدیر جز پیامبر اکرم(ص)، هیچ کس متوجه این معنا نبود که چرا اعلام منصب امامت و خلافت علی(ع) باعث نومید شدن مشرکین می شد تا آنکه مراتبی از آن در شرایط مختلف آشکار شد:

– ظهور کارکرد امامت در حوزه خلافت کوتاه مدت حضرت علی(ع) و اثبات ضرورت حضور مجری معصوم در عرصه حکومتی؛

– انعکاس نقش آن در احیاگری بی نظیر حسین بن علی(ع)؛

– بروز جایگاه آن منصب در تفسیر و تبیین مراتب مختلف دین به وسیله سایر حضرات معصومین(ع)

این همه، تنها وجه مختصری از نقش این منصب الهی را نمودار می ساخت که هیچ یک از آن حضرات در زمان حیات، خود مبسوط الید و در مسند خلافت و امامت تامّ و تمام نبودند.

در عصر حضرت حسین بن علی(ع) هم، همه همت مسلمانان و تولّای آنان معطوف به «شجره خبیثه بنی امیه» و تبرّای آنان متوجه «شجره آل الله» بود. گستره و ژرفای این انحراف از حقیقت دین باعث بود تا امام حسین(ع)، برای اعلام معروف ترین معروف و منکرترین منکر ناگزیر به پاره کردن همه رشته ها و پرده هایی شود که موجب غفلت از تبرا و تولای حقیقی، بدفهمی آن و تفسیر شیطانی و نفسانی شده بود. و این مهم جز با حضور در میدان عاشورا ممکن نبود.

به همین سبب است که می توان گفت: ورود به عرصه اصلاح گری و احیاگری، و حراست از کیان فرهنگی و جغرافیای خاکی مسلمین در هر عصر و زمان، در گرو بازشناسی اصل تولّی و تبرّی است. این شناسایی ضرورتاً می بایست ناظر بر وجوه اعتقادی، فرهنگی و عملی شرک و نفاق در هر عصر باشد؛ آن هم درباره هر یک از اشخاص، جریانات و حتی تمدن ها که حاوی و حامل وجوه شرک و نفاق اند.

جمله معنای تولّی و تبرّی، مصداق خارجی آنچه که باید بدان تولی جست و یا از آن بری بود، نحوه تولی جستن و بری گشتن و بالاخره گستره آن که در هر زمان مسلمانان برای دور شدن از «شجره خبیثه» و نسبت یافتن با «شجره طیبه» بدان احتیاج دارند، در زیارت عاشورا مندرج است. شاید بتوان گفت که جان مایه فرهنگ عاشورا و مهدویت، در تمامی فرازهای این زیارت مقدس جلوه گر است.

بن و ریشه گونه های مختلف التقاط و نفاق، و شرک و کفر در طول تاریخ، و نحوه ظهور آن در اشخاص و جریانات از مجرای مطالعه تولی و تبری اقوام قابل بررسی و تحلیل است. شناخت درجه دوری و نزدیکی آنان نسبت به حقیقت هستی نیز در برخورد آنان با مصادیق گوناگون حق و باطل قابل شناسایی است.

چه نادانند آنان که خود و دیگران را در «صورت تاریخی» کهنه و نخ نما گرفتار آورده و از ظهور و بروز «مصادیق جدید» و صورت های نو که در معنی و مقصد با مصادیق کهن شریک اند غفلت کرده اند. ذکر بن مایه فکری آنان که گرداگرد بنی امیه مجتمع بودند و بیان نحوه عمل آنان چنانکه منجر به شناسایی بن مایه فکری و مصادیق و نحوه عمل هواداران کفر و شرک و نفاق در عصر حاضر نشود، ره به بی راهه بردن است و ناثواب را ثواب پنداشتن. بدون این شناسایی، گفت وگو از هرگونه اصلاح گری، ره به بی راهه بردن است.

این زیارت سترگ ـ زیارت عاشورا ـ تعلیم می دهد که:

به همان سان که اظهار محبت، با صراحت و آشکاری تمام، همراه با معرفی واضح محبوب مطلوب اتفاق می افتد، تبرّی جستن از غیر محبوب، نیز می بایست با صراحت، به دور از اجمال و کلی گویی و در آشکاری تامّ اتفاق افتد و تمامی مظاهر، شرکا، وابستگان، صورت های عملی نیز بیان شود تا تمامی مجاری و منافذ رخنه باطل مسدود شود. شاید راز دستور و توصیه بزرگان دین در «مداومت ذکر این زیارت» به همین موضوع برمی گردد. تنها از این مجراست که امکان اتصال و اتصاف به اهل ایمان، و لاجرم رستگاری فراهم می شود. بیان قلبی و زبانی محبت و اعلام آمادگی برای مجاهدت، مبین ضرورت «آماده شدن» جسم و جان، برای مجاهدت است؛ و نه وِردی مانده در زبان ظاهر. آمادگی برای بذل مال و جان، ظهور «هم عهدی» و مقدمه ورود به آستان مردان منتظر است. مردانی که در صف خونخواهان حسین(ع) و امام منتظر منتقم خون حسین قرار دارند. آنان که در روز و ظهور عاشورا با حسین و در کنار حسین ماندند، منتظران حقیقی بودند که خداوند مجال پیوستن به امام حسین(ع) را تا ابدالآباد برایشان میسر ساخت. چنان که در روایات مذکور است، منتظر امام زمان(ع)، چونان کسی است که در لشکرگاه امام و در کنار اوست. هر کس از شما بمیرد، در حالی که منتظر این امر باشد، همانند کسی است که با حضرت قائم در خیمه اش بوده باشد. آنگاه فرمود: نه، بلکه مانند کسی است که در خدمت آن حضرت شمشیر بزند.و سپس فرمود: نه، به خدا همچون کسی است که در پیشگاه رسول خدا شهید شده باشد. ۲

فرهنگ عاشورا و مهدویت، از یک جنس اند: در هم تنیده اند. از امری واحد سخن می گویند و سیری واحد را فراروی سالکان قرار می دهند تا جملگی به مقصدی واحد نایل شوند.

مردان عاشورایی، مردانی مهدوی اند، در جستجوی حسین زمان، مهدی دوران.

پی نوشت ها:

۱. سوره مائده (۵)، آیه ۳: الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشون الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا…

امروز کافران از دین شما نومید شدند. پس از ایشان مترسید و از من بترسید. امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام کردیم و اسلام را برای شما به عنوان آیین برگزیدیم.

۲.(بحارالانوار مجلسی، ج۱۸، ص ۱۲۶.)

 

 

دربارۀ محمد

به این صفحه نیز بنگرید

زنانی که از حضرت زهرا سلام الله علیها احادیث نقل کرده اند

نویسنده : محمد در۱۶/۱۲/۰۴. مقدمه «حدیث»، در اصطلاح، به معنای قول، فعل و تقریر معصوم …

۲ comments

  1. بر دشمنلن و منکرین اهل بیت تا ابد لعنت.
    استاد از شما هم ممنونم که این مطالب را بیان می کنید.

  2. Fantastic beat ! I would like to appeintrce while you amend your site, how can i subscribe for a blog website? The account helped me a acceptable deal. I had been a little bit acquainted of this your broadcast provided bright clear concept

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.